VVJ veroordeelt onverantwoord AI-gebruik door Ventures Media
Met groeiende verontwaardiging nam het VVJ-bestuur dit weekend kennis van het feit dat modemagazine Elle artikels op zijn website publiceerde onder de namen van fictieve journalisten. Uit onderzoek van VRT NWS blijkt dat in april en mei meer dan de helft van de online content werd geschreven met behulp van artificiële intelligentie en verscheen onder verzonnen profielen. Ook andere publicaties van moederbedrijf Ventures Media hanteerden dezelfde werkwijze. Volgens de uitgever ging het om een test.
AI wordt al geruime tijd ingezet in het hele journalistieke productieproces: van onderzoek en data-analyse tot productie, verspreiding en interactie met het publiek. Als het gaat om productie zijn de toepassingen doorgaans ondersteunend: van titelsuggesties over het transcriberen van interviews tot samenvattingen, en bij tweetalige bedrijven hulp bij vertalingen.
De contouren van wat wenselijk is, krijgen stilaan vorm via debat in de schoot van VVJ Academy en / of de nieuwsbedrijven, maar hoe dan ook is bij elke inzet van AI het ordewoord: menselijk toezicht*. Weet wat er in de oorspronkelijke tekst staat, zodat je de AI-samenvatting inhoudelijk en taalkundig kunt bijsturen. Laat je inspireren door een titelsuggestie, maar zet ook je eigen grijze cellen aan het werk. Bedenk dat AI in beeld geen geschikt instrument is voor documentair gebruik of waarheidsgetrouwe reproductie van de werkelijkheid.
Bedenk ook dat AI slechts een hulpmiddel is, met als mogelijk aangenaam bijeffect: efficiëntiewinst. Maar efficiëntiedenken mag dan een bedrijfscredo zijn, met journalistiek as such heeft het niets te maken. Daar moet de insteek zijn: hoe brengen we betrouwbaar nieuws, in volledige onafhankelijkheid? Hoe verdienen we dat kwaliteitslabel elke dag opnieuw? Kortom, journalistiek als keurmerk in tijden van informatieovervloed en desinformatie. De raison d’être van de journalistiek is niet de journalistiek zelf, maar haar democratische functie. Journalistiek ten dienste van het staatsbestel dat onze rechten en vrijheden garandeert.
Nieuwsmedia die daaraan voorbijgaan, heffen zichzelf op. Teksten schrijven met AI, al dan niet volautomatisch, en die publiceren onder nepprofielen, is een aberratie. Laat ons waakzaam zijn en wantoestanden aan de kaak stellen.
Namens het VVJ-bestuur,
Charlotte Michils, Algemeen Secretaris VVJ
---
*De Code van de Raad voor Journalistiek formuleert het zo:
RICHTLIJN BIJ ARTIKEL 12. GEBRUIK VAN ARTIFICIËLE INTELLIGENTIE
Art. 12. De journalist is transparant over zijn opdracht, aanpak en manier van werken. In de mate van het mogelijke en voor zover dit relevant is communiceert hij hierover duidelijk aan zijn publiek.
Artificiële intelligentie kan een rol spelen bij de garing, redactie, productie en verspreiding van nieuwsitems, zoals artikels, reportages, illustraties, infografieken enz. In zulke deels of volledig geautomatiseerde processen spelen redactionele keuzes een rol. Die keuzes moeten voldoen aan de principes van de Code.
De redactie is verantwoordelijk voor deze redactionele keuzes, waarbij de eindverantwoordelijkheid ligt bij de hoofdredactie. De hoofdredactie waarborgt de principes van de Code bij de ontwikkeling van systemen die deels of volledig worden gedreven door artificiële intelligentie. Ze waakt over de toepassing en implementatie van deze principes ten aanzien van de systeemontwikkelaars. Ze is te allen tijde verantwoordelijk voor het informatieaanbod, ongeacht de manier waarop het wordt geproduceerd en ongeacht het kanaal of de vorm waarin het wordt aangeboden.
De redactie communiceert transparant over geautomatiseerde nieuwsproductie en personalisering van nieuwsaanbod, zodat het voor de gebruiker duidelijk is wanneer nieuwsitems op basis van artificiële intelligentie gemaakt of geselecteerd zijn.
De redactie geeft aan wanneer een nieuwsitem of een onderdeel van het informatieaanbod deels of volledig geproduceerd is op basis van geautomatiseerde processen en verwijst in de mate van het mogelijke naar de bronnen waarop het item gebaseerd is.
De redactie geeft aan wanneer een onderdeel van het informatieaanbod geselecteerd of gediversifieerd is op basis van profiel of mediagebruik.
---
(Illustratie: Revista)
